Trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và tương lai công việc tại Việt Nam

1. Trí tuệ nhân tạo và sự biến đổi của lực lượng lao động

Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang làm thay đổi sâu sắc cơ cấu việc làm và cách doanh nghiệp vận hành. Tại Việt Nam, xu hướng này đang được thúc đẩy bởi Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030. Các “nhân viên số” giờ đây đảm nhận các công việc như nhập liệu, kiểm tra chất lượng hay xử lý tài liệu – giúp con người tập trung vào các nhiệm vụ chiến lược, sáng tạo và mang tính xã hội cao hơn.

Ví dụ các hệ thống hỗ trợ chẩn đoán X-quang, cho phép bác sĩ sàng lọc nhanh các bệnh lý nguy hiểm, giảm tải cho ngành y tế.

2. Machine learning và năng lực ra quyết định tự động

Học máy (machine learning) – một nhánh cốt lõi của AI – cho phép hệ thống học từ dữ liệu quá khứ để đưa ra dự đoán và hành động. Tại Việt Nam, các hệ thống thương mại điện tử đang tận dụng ML để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng, từ gợi ý sản phẩm đến tối ưu giá. Trong lĩnh vực tiếp thị, các nền tảng ứng dụng ML để hiểu ngôn ngữ tự nhiên, tự động phân tích hành vi khách hàng và đưa ra nội dung phù hợp. Tuy nhiên, để hiệu quả, dữ liệu phải sạch, đồng nhất và tuân thủ tiêu chuẩn bảo mật. Thiếu hạ tầng dữ liệu và nhân lực phân tích vẫn là thách thức lớn với các doanh nghiệp Việt.

3. AI trong kinh doanh: từ chiến lược đến triển khai thực tiễn

AI trong kinh doanh đang chuyển từ “có nên triển khai không?” sang “triển khai như thế nào cho hiệu quả?”. Các tập đoàn lớn đã và đang xây dựng hệ sinh thái AI mạnh mẽ, ứng dụng trong tài chính, logistics, chăm sóc khách hàng và quản trị nội bộ.

Một số ví dụ nổi bật:

• Chatbot hành chính công: cung cấp giải pháp trực tuyến 24/7 cho người dân qua chatbot.
• Phát hiện gian lận: Ngân hàng áp dụng AI để phát hiện giao dịch bất thường hoặc rủi ro tín dụng.
• Tuyển dụng thông minh: Các công cụ đánh giá CV bằng AI giúp sàng lọc ứng viên nhanh và chính xác hơn.
• Triển khai AI thành công đòi hỏi doanh nghiệp xác định rõ mục tiêu, đầu tư bài bản, và đảm bảo yếu tố đạo đức trong thuật toán. Quyết định 1290/QĐ-BKHCN về hướng dẫn phát triển và ứng dụng AI là một khung tham chiếu quan trọng trong bối cảnh này.

4. Tự động hóa không có nghĩa là loại bỏ con người

AI sẽ thay thế con người? Không hẳn. Thay vì xóa bỏ việc làm, AI đang làm thay đổi bản chất công việc. Các dây chuyền sản xuất tại Việt Nam hiện nay đã tích hợp AI để kiểm soát chất lượng hoặc điều khiển tự động, giúp điều tiết tưới tiêu. Thế nhưng, các kỹ năng như sáng tạo, giải quyết vấn đề và giao tiếp vẫn là thế mạnh độc quyền của con người. Điều quan trọng là doanh nghiệp cần hỗ trợ nhân viên chuyển đổi vai trò – từ những vị trí dễ bị tự động hóa sang các vị trí quản lý AI, phân tích dữ liệu hoặc lập trình.

5. Tương lai công việc: linh hoạt, lai ghép và số hóa

Mô hình làm việc linh hoạt đang trở thành chuẩn mực mới. Sự kết hợp giữa làm việc từ xa, nền tảng số và AI cho phép doanh nghiệp tối ưu hiệu suất mà vẫn đảm bảo sự linh hoạt cá nhân.

Tại Việt Nam, các thành phố thông minh đang thử nghiệm AI trong điều phối giao thông và quản lý môi trường – mở ra mô hình làm việc và quản lý đô thị hoàn toàn mới. Song song đó, việc đào tạo lực lượng lao động AI là thách thức cấp thiết: nhân sự đang làm việc trong ngành này, phần lớn chưa đạt trình độ chuyên gia.

Kết luận: đầu tư vào AI là đầu tư vào tương lai doanh nghiệp

AI không chỉ là công cụ kỹ thuật – mà là động lực chiến lược để doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh toàn cầu. Để khai thác tiềm năng AI một cách bền vững, doanh nghiệp cần:

• Xác định mục tiêu rõ ràng khi ứng dụng AI.
• Đầu tư bài bản vào dữ liệu và hạ tầng công nghệ.
• Đào tạo kỹ năng mới cho đội ngũ nhân sự.
• Tuân thủ các chuẩn mực đạo đức và pháp lý trong ứng dụng AI.
• Khi kết hợp được sức mạnh con người với AI một cách hài hòa, doanh nghiệp Việt Nam sẽ không chỉ bắt kịp xu hướng – mà còn có thể dẫn dắt sự thay đổi trong kỷ nguyên số hóa.