10 ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất thế giới hiện nay

Trong bài viết này, cùng TechWorks tìm hiểu các ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất thế giới hiện nay. Dựa vào những gì được chia sẻ trong bài viết này, bạn có thể đưa ra quyết định sáng suốt lựa chọn ngôn ngữ để phát triển sự nghiệp.

1. Python

Python là một ngôn ngữ lập trình cấp cao, được thông dịch, dễ đọc. Python hỗ trợ nhiều mô hình lập trình như lập trình thủ tục, hướng đối tượng và lập trình hàm. Với thư viện tiêu chuẩn phong phú và cộng đồng mạnh mẽ, Python trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều lĩnh vực — từ phát triển web đến khoa học dữ liệu.

Đặc điểm chính của Python:

• Linh hoạt, nhiều thư viện phong phú, cộng đồng lớn mạnh.
• Chạy chậm hơn so với các ngôn ngữ biên dịch.
• Được sử dụng trong khoa học dữ liệu, học máy, ứng dụng web, tự động hóa.
• Xếp hạng cao trong các khảo sát nhà phát triển và thị trường việc làm.

2. JavaScript

JavaScript là một ngôn ngữ lập trình cấp cao, chủ yếu được ứng dụng trong phát triển web. Nó mang lại khả năng tạo nội dung động cho các trang web và được hỗ trợ bởi tất cả các trình duyệt web hiện đại. Với sự ra đời của Node.js, JavaScript đã được sử dụng rộng rãi trong phát triển phía máy chủ, trở thành một trong những ngôn ngữ quan trọng nhất trong phát triển full-stack.

Đặc điểm chính của JavaScript:

• Được sử dụng rộng rãi trong phát triển web và full-stack; rất quan trọng đối với các ứng dụng web hiện đại.
• Gặp thách thức với các mã nguồn lớn và sự không đồng nhất giữa các trình duyệt.
• Cần thiết cho phát triển front-end và back-end, đặc biệt là với Node.js.
• Ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất trong mười năm liên tiếp (theo khảo sát Stack Overflow 2023).

3. Java

Java là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, dựa trên lớp, với mục tiêu giảm thiểu sự phụ thuộc vào triển khai. Java nổi tiếng với tính độc lập hệ thống nhờ Máy ảo Java (JVM). Hiện nay, Java được ứng dụng rộng rãi trong các môi trường doanh nghiệp, phát triển ứng dụng Android và các hệ thống quy mô lớn.

Đặc điểm chính của Java:

• Đa nền tảng, hiệu suất cao, hoàn thiện; nổi bật với tính năng "viết một lần, chạy mọi nơi."
• Cú pháp dài dòng, thời gian khởi động chậm; gây khó khăn cho việc bảo trì và viết mã.
• Được sử dụng trong các giải pháp doanh nghiệp, ứng dụng Android, big data.
• Luôn nằm trong top 5 của TIOBE Index 2023; phổ biến trong các công ty lớn và phát triển Android.

4. Ngôn ngữ C#

C# là một ngôn ngữ lập trình hiện đại, cấp cao và hướng đối tượng, được phát triển bởi Microsoft. Là một thành phần quan trọng trong hệ sinh thái .NET, C# nổi bật với sự đơn giản, mạnh mẽ và khả năng giúp lập trình viên xây dựng mọi loại ứng dụng, từ ứng dụng desktop, web đến môi trường di động.

Đặc điểm chính của C#

• Tích hợp tốt với .NET, mạnh mẽ, thân thiện với người dùng; vượt trội trong phát triển Windows và các mô hình lập trình hiện đại.
• Chủ yếu liên quan đến nền tảng Microsoft, mặc dù ít liên quan đến .NET Core.
• Chìa khóa để phát triển trò chơi với Unity và các ứng dụng doanh nghiệp.
• Được ưa chuộng mạnh mẽ trong phát triển doanh nghiệp và trò chơi trong môi trường Microsoft.

5. C++

C++ là một phần mở rộng mạnh mẽ của ngôn ngữ C tiêu chuẩn, bổ sung các tính năng lập trình hướng đối tượng. C++ nổi bật với hiệu suất cao và tính hiệu quả, khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho lập trình hệ thống, phát triển game và các ứng dụng yêu cầu xử lý thời gian thực.

Đặc điểm chính của C++

• Hiệu suất cao, kiểm soát bộ nhớ chính xác; phù hợp cho lập trình cấp hệ thống.
• Cú pháp phức tạp, yêu cầu thời gian học tập lâu; đòi hỏi hiểu biết sâu sắc để sử dụng hiệu quả.
• Được sử dụng rộng rãi cho lập trình hệ thống, công cụ trò chơi và các ứng dụng cần hiệu suất cao.
• Luôn được xếp hạng cao về các ứng dụng hiệu suất cao và cấp hệ thống trên Chỉ số TIOBE.

6. PHP

PHP là một ngôn ngữ kịch bản phía máy chủ, chủ yếu được sử dụng cho phát triển trên Internet, mặc dù nó cũng có thể được sử dụng như một ngôn ngữ lập trình chung. PHP chủ yếu được ứng dụng trong việc tạo các trang web động và Hệ thống Quản lý Nội dung (CMS).

Đặc điểm chính của PHP

• Dễ học, được hỗ trợ rộng rãi, vượt trội trong phát triển web; tích hợp cơ sở dữ liệu mạnh mẽ, đặc biệt là với MySQL.
• Gặp các vấn đề về bảo mật và hiệu suất khi mở rộng quy mô so với các ngôn ngữ mới hơn.
• Được sử dụng chủ yếu trong phát triển web và hỗ trợ các CMS lớn như WordPress.
• Chiếm ưu thế trong phát triển web với khoảng 75% thị phần sử dụng CMS.

7. Ruby

Ruby là một ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở, động, được thiết kế để dễ sử dụng và tăng năng suất. Ngôn ngữ này sở hữu cú pháp rất gọn gàng, dễ đọc và dễ viết.

Đặc điểm chính của Ruby

• Cú pháp đơn giản, dễ đọc, tăng năng suất khi sử dụng Ruby on Rails.
• Hiệu suất chậm hơn; ít phổ biến hơn trong môi trường doanh nghiệp.
• Lý tưởng cho phát triển web và viết kịch bản, đặc biệt khi kết hợp với Rails.
• Được các công ty khởi nghiệp ưa chuộng và sử dụng cho các dự án phát triển web nhanh chóng.

8. Swift

Swift là ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ, trực quan dành cho macOS , iOS , watchOS và tvOS. Việc phát triển bằng Swift rất thú vị và tương tác; cú pháp của nó ngắn gọn nhưng biểu đạt, đồng thời tích hợp các tính năng hiện đại mà các nhà phát triển yêu thích.

Đặc điểm chính của Swift

• Sở hữu cú pháp hiện đại, an toàn theo thiết kế và hiệu suất cao.
• Chủ yếu giới hạn trong hệ sinh thái của Apple; cộng đồng còn nhỏ.
• Được sử dụng để phát triển ứng dụng iOS và macOS.
• Đang phát triển nhanh chóng về mức độ phổ biến, là ngôn ngữ quan trọng cho phát triển di động trên iOS.

9. R

R là một ngôn ngữ và là môi trường tính toán thống kê, đồ họa. Ngôn ngữ này rất linh hoạt, có một bộ sưu tập lớn các khả năng và kỹ thuật chuyên sâu. Do đó, nó là lựa chọn ưa thích để thực hiện phân tích dữ liệu và nghiên cứu học thuật .

Đặc điểm chính của R

• Được thiết kế cho tính toán thống kê, trực quan hóa dữ liệu; vượt trội trong thao tác dữ liệu và xuất đồ họa.
• Hiệu suất kém trong các tác vụ không liên quan đến thống kê; khó sử dụng đối với những người không chuyên về thống kê.
• Được ưu tiên sử dụng cho mục đích phân tích dữ liệu, thống kê và nghiên cứu học thuật.
• Được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng học thuật và khoa học dữ liệu.

10. SQL

SQL là ngôn ngữ tiêu chuẩn để quản lý và thao tác cơ sở dữ liệu quan hệ. Do đó, đây là một công cụ quan trọng trong việc truy vấn và quản lý cơ sở dữ liệu, được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Đặc điểm chính của SQL

• Cần thiết cho việc quản lý cơ sở dữ liệu; xuất sắc trong việc xử lý dữ liệu.
• Chuyên dùng cho các tác vụ liên quan đến dữ liệu; không phù hợp cho lập trình chung.
• Được sử dụng để truy xuất dữ liệu, quản trị cơ sở dữ liệu và lưu trữ dữ liệu.
• Phổ biến trong các vai trò tập trung vào dữ liệu và là kỹ năng nền tảng trong xử lý cơ sở dữ liệu.
• Tương thích với nhiều ngôn ngữ lập trình và hệ thống cơ sở dữ liệu.

Ngôn ngữ lập trình hàng đầu cho các lĩnh vực cụ thể

Các loại ngôn ngữ lập trình

Có rất nhiều loại ngôn ngữ lập trình khác nhau, mỗi loại đều có ưu điểm và ứng dụng riêng.

1. Lập Trình Thủ Tục (Procedural Programming)

Lập trình thủ tục tập trung vào các lệnh gọi thủ tục có cấu trúc dưới dạng lập trình có cấu trúc. Ứng dụng cơ bản của các ngôn ngữ này là trong giáo dục để giảng dạy lập trình cơ bản . Các ngôn ngữ này hoạt động theo một quy trình hoặc tập hợp các bước tuần tự được định nghĩa rõ ràng, rất dễ hiểu cho người mới bắt đầu học lập trình.

2. Lập Trình Hướng Đối Tượng (Object-Oriented Programming)

Lập trình hướng đối tượng (OOP) tập trung vào các đối tượng cùng với dữ liệu liên quan, thay vì các quy trình và thuật toán logic. Các ngôn ngữ OOP phổ biến nhờ khả năng mô hình hóa các tình huống thực tế và tái sử dụng mã nguồn. OOP trừu tượng hóa các thực thể và các quy trình tác động lên chúng, giúp mã nguồn có tính mô-đun và dễ tái sử dụng.

3. Lập Trình Hàm (Functional Programming)

Sự phổ biến của lập trình hàm xuất phát từ việc nó tập trung vào các hàm toán học và tính bất biến, giúp thực hiện các phép tính phức tạp và xử lý song song một cách dễ dàng. Các ngôn ngữ hàm đảm bảo rằng các hàm là thuần túy và không có trạng thái chia sẻ, giúp mã nguồn dễ đoán hơn và giảm thiểu lỗi.

4. Lập Trình Logic (Logic Programming)

Lập trình logic dựa trên việc chỉ định các quy tắc và sự kiện. Phần lớn, điều này có thể được áp dụng trong trí tuệ nhân tạo và ngôn ngữ học tính toán. Một ngôn ngữ logic chú trọng vào "cái gì" hơn là "như thế nào"; như một dấu hiệu của sự giải quyết, nó chỉ có thể được sử dụng đầy đủ để giải quyết vấn đề rất phức tạp có một tập hợp các quy tắc rất rõ ràng và chắc chắn. 

5. Ngôn Ngữ Kịch Bản (Scripting Languages)

Ngôn ngữ kịch bản thường được sử dụng trong tự động hóa, phát triển web và tạo mẫu nhanh. Do có tốc độ phát triển nhanh, dễ học, dễ sử dụng và thường được thông dịch, chúng rất linh hoạt và mạnh mẽ trong nhiều tác vụ khác nhau.

Ngôn ngữ lập trình nào đáng học nhất?

Việc lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp để học là điều cần thiết cho sự phát triển nghề nghiệp và mở ra cánh cửa dẫn đến các cơ hội việc làm lương cao. Python , JavaScript , Go và Rust sẽ vẫn được yêu cầu cao trong các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, học máy, phát triển web và điện toán đám mây. Ngoài ra, các ngôn ngữ như Swift và Kotlin rất quan trọng đối với việc phát triển ứng dụng di động, trong khi Java và C# vẫn tiếp tục nắm giữ vai trò khó có thể thay thế trong doanh nghiệp. 

Phần kết luận

Vậy là bạn đã khám phá 10 ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất thế giới hiện nay. Hiểu được điểm mạnh và trường hợp sử dụng của từng ngôn ngữ lập trình là rất quan trọng để phát triển phần mềm thành công. Hãy luôn cập nhật các kiến thức về ngôn ngữ lập trình và các xu hướng hàng đầu là điều cần thiết để đưa ra các quyết định chiến lược giúp nâng cao sự nghiệp và dự án của bạn.